Bacillus thuringiensis tegen rupsen: wat kies je?

In tal van bedekte teelten vormen rupsen een serieuze dreiging. Door het wegvallen van chemische middelen, het moeilijk bereiken met middelen en de snelle vermeerdering zijn sommige soorten in de praktijk vaak moeilijk te beheersen. Bt-middelen zijn al geruime tijd op de markt en nemen een flink deel van de rupsenbestrijding in de sierteelt en voedingstuinbouw voor hun rekening.

Hoe Bt-middelen werken
Bacillus thuringiensis is een bacteriegroep die meerdere stammen omvat, waaronder Bt aizawai en Bt kurstaki. In deze stammen zitten eiwitkristallen met een toxische werking op rupsen. Afhankelijk van de soort zijn rupsen gevoelig voor verschillende toxinen. Rupsen nemen de eiwitkristallen op via vraat. Na opname in de darmen worden de kristallen geactiveerd en verlamt het spijsverteringsstelsel van de rups, waarna deze stopt met vreten en sterft.

Planmatige aanpak
"Rupsenbestrijding is meestal een zaak van lange adem", zegt technisch adviseur Irma Lukassen. "Je moet soms maanden op rij alert blijven en frequent blijven spuiten om ook jonge gewasdelen met middel te bedekken. Daar zijn vrijwel altijd meerdere middelen voor nodig, zeker nu er voor veel producten meer beperkingen gelden dan vroeger. Dat is op zich niet erg, zolang je planmatig werkt en de middelen optimaal inzet."

Een schone start van de teelt is ook voor rupsenbestrijding het uitgangspunt. Snelle detectie van adulten (motten) en larven (rupsen) is wenselijk, want vooral jonge rupsen zijn met Bt's goed te bestrijden. Start daarom direct met monitoren en gebruik hierbij feromoonvallen. "Zodra de eerste motten, rupsen of rupsenvraat zijn gesignaleerd, dient de actieve bestrijding te starten", vervolgt Lukassen. "Bt-middelen vormen zowel in gangbare als biologische teelten een prima basis, vooral wanneer de rupsen nog jong zijn. Zij zijn gemakkelijker te bestrijden dan oudere, grotere rupsen, die nu eenmaal meer middel moeten opnemen voordat ze het loodje leggen. En omdat ze dat alleen via vraat kunnen opnemen, veroorzaken oudere rupsen ook meer schade. Alert zijn en snel ingrijpen loont dus echt."

Gewasbedekking cruciaal
Naast timing is een goede gewasbedekking van groot belang. Voorkom afdruipen, want middel dat op de grond of teelttafel valt kan geen rupsen bestrijden. "Wij gaan uit van 1.000 liter spuitvloeistof per ha", zegt Lukassen. "Minder mag, zolang het gewas maar goed wordt bedekt. Meer water zou zowel tot afdruipen als tot een te lage concentratie van het middel kunnen leiden." Het gebruik van superuitvloeiers raadt de technisch adviseur zeer beslist af, een gewone uitvloeier zou eventueel kunnen. Alleen in specifieke gevallen, wanneer de spuitvloeistof onvoldoende in het gewas doordringt of de rups verscholen leeft (bladrollers!), heeft dit mogelijk een toegevoegde waarde.
Zodra het gewas is opgedroogd, kan er weer in gewerkt worden.

Turex, Turex WG en CoStar WG
Welk middel de beste keuze is, hangt af van de desbetreffende soort rups, het gewas,de eventuele gebruiksbeperkingen en de groei- en spuitomstandigheden. Met Turex (twee formuleringen) en het krachtige, in 2019 toegelaten middel CoStar WG in haar portfolio is Certis marktleider in het Bt-segment en heeft het in principe altijd een passende oplossing. 

Turex spuitpoeder en Turex WG bevatten een brede reeks aan toxinen uit de Bt aizawai-stam, aangevuld met toxinen uit de Bt kurstaki-stam. Als eerste toegelaten Bt-middel heeft Turex spuitpoeder zijn waarde in de praktijk ruimschoots bewezen. Ook nu verdient het beslist een plaats in het schema. Turex WG is een gebruiksvriendelijk granulaat, dat dezelfde brede werking heeft.

CoStar WG bevat van alle toegelaten producten de hoogste concentratie toxinen uit de kurstaki-stam en is het krachtigste Bt-middel dat momenteel op de markt is. Dit product is bij uitstek geschikt voor de bestrijding van Tuta absoluta. Ook voor andere lastig te bestrijden rupsen en in lastige situaties verdient dit middel de voorkeur.

Lukassen: "CoStar is het enige Bt-product dat Tuta de baas is. Afhankelijk van de omstandigheden zijn Turkse mot, Duponchelia en bladrollers soms ook hardnekkig. Bijvoorbeeld wanneer het lastig is om een volledige gewasbedekking te verkrijgen of tijdens een groeispurt van het gewas, wanneer er snel nieuwe bladeren worden gevormd die nog niet zijn beschermd. Als je dan CoStar in hoge dosering gebruikt, is de kans groter dat rupsen toch een fatale hoeveelheid middel binnenkrijgen."

Troef achter de hand
Zolang er geen sprake is van lastige rupsen of omstandigheden, kan het slim zijn om CoStar als troef achter de hand te houden en met Turex te starten. "Daar zul je het meestal prima mee redden", weet de technisch adviseur. "Bij een verslechtering of plotselinge uitbraak kun je dan switchen naar CoStar, desgewenst in combinatie met een product uit een andere werkzame groep. Azatin is in dat verband een geschikte én groene kandidaat."

Advies
Met de biorationals CoStar, Turex spuitpoeder en Turex WP zijn vrijwel alle rupsen lange tijd effectief te beheersen. Voor Turex geldt een vaste dosering van 1 kg/ha bij 1.000 liter water (pH 5-8). Houd voor CoStar in standaardsituaties 0,5 kg/ha aan en bij Tuta absoluta of lastige situaties altijd 1 kg/ha. Het kan verstandig zijn om CoStar voor dat laatste doel achter de hand te houden en te starten met Turex.
Bt-middelen worden niet opgenomen door het gewas, herhaal de bespuitingen daarom meerdere keren. Werk in blokken van tenminste 3 behandelingen met intervallen van maximaal 7 dagen. De ervaring leert dat Bt-middelen vrij gemakkelijk uitzakken. Laat een aangemaakte spuitoplossing daarom niet staan en verwerk deze bij voorkeur direct.

Bron: Goedemorgen