Impact ODE in kaart

Door de veranderingen van de ODE-tarieven op inkoop van elektriciteit in 2020 nemen de ODE kosten van de glastuinbouwsector in 2020 met minimaal € 30 miljoen en de kosten per vestiging met gemiddeld € 9.300 (+153%) toe. De gemiddelde extra ODE-kosten liggen voor de vestigingen met belichting een factor 24 hoger dan bij de vestingen zonder belichting. Voor vestigingen zonder belichting (78% van de vestigingen en 60% van het areaal) bedraagt de kostenstijging in 2020 gemiddeld € 1.500 (+95%), uiteenlopend van € 0 tot € 29.000 (+166%). Voor vestigingen met belichting (22% van de vestigingen en 40% van het areaal) bedraagt de kostenstijging in 2020 gemiddeld € 36.500 (+167%), uiteenlopend van € 200 (+39%) tot € 136.000 (+175%). Binnen de groep met belichting heeft 69% van de vestigingen met daarop 88% van het areaal extra ODE-kosten die boven het gemiddelde van de gehele sector liggen (€ 51.000 ten opzichte van € 9.300). Voor het grootste deel van het areaal met belichting zijn de kosteneffecten dus substantieel.

Effecten rentabiliteit en bedrijfsresultaat
Door de hogere ODE-kosten op inkoop van elektriciteit nemen de totale kosten van de glastuinbouwbedrijven toe met gemiddeld 0,6%. De netto-energiekosten stijgen met gemiddeld 4%. Het gemiddelde netto bedrijfsresultaat daalt met 6%. Bij de bedrijven met belichting zijn de effecten op de kosten en de economische bedrijfsresultaten beduidend groter. Bij deze groep daalt het bedrijfsresultaat met circa 11%.

Voorlopers reductie CO2-emissie
Bedrijven die vergaande of volledige reductie van de CO2-emissie hebben gerealiseerd kopen meer elektriciteit in. Dit komt door de extra elektriciteit die nodig is voor duurzame energiebronnen en energiebesparende technieken, maar ook doordat elektriciteit die in de situatie zonder vergaande of volledige reductie van de CO2-emissie opgewekt werd met een warmtekrachtkoppeling (wkk) en nu ingekocht moet worden. Dit brengt substantiële extra ODE-kosten met zich mee in vergelijking met gangbare bedrijven. De extra ODE-kosten liggen voor de voorlopers in 2020 gemiddeld 262% hoger dan in de referentiesituatie.

Impact reductie CO2-emissie
De verhoging van de ODE-kosten voor inkoop van elektriciteit heeft impact op het reduceren van de CO2-emissie. Ook dit geldt met name voor de bedrijven met belichting. Deze bedrijven kunnen reageren op de kostenstijging door extensivering van de belichting en extra gebruik van de wkk's. De mogelijkheden van deze twee opties zijn door verstoringen in de afzetmarkt en mogelijke benutting van de geproduceerde wkk-warmte echter beperkt.

Gebruik warmtekrachtkoppeling (WKK)
De eigen productie van elektriciteit met een warmtekrachtkoppeling zal op de bedrijven met belichting wel steviger verankerd blijven. Hierdoor zal de ingezette transitie naar uitfasering van wkk in combinatie met de gewenste toename van inkoop van elektriciteit, het gebruik van duurzame warmte en de inkoop van warmte worden geremd. Doordat bestaande wkk's gereviseerd of vervangen zullen worden door nieuwe geldt dit voor een langere periode tot voorbij 2030. Bovendien zullen de vermogens van de wkk's per m2 kas niet dalen. Hierdoor komt ook de warmtebesparing in de knel.

Indirecte effecten
Naast de hiervoor genoemde directe effecten zijn er ook indirecte effecten die de reductie van de CO2-emissie verminderen. Reductie van de CO2-emissie door energiebesparing en productie van duurzame energie brengt extra elektriciteitsgebruik met zich mee en door de ODE-verhoging ook extra kosten. Voor samenwerkingspartners die nodig zijn voor het realiseren van energievoorzieningen zonder CO2-emissie en bijbehorende energie-infrastructuur vermindert de hoeveelheid af te zetten warmte en ook de waarde hiervan. Hiermee vermindert het investeringsperspectief en het animo voor participatie. Bovendien kunnen de glastuinbouwbedrijven minder investeren door het verminderde bedrijfsresultaat.

Vermindering reductie CO2-emissie
Door de directe en indirecte effecten is het effect van de kostenstijging van de ODE op inkoop van elektriciteit tegengesteld aan de gewenste reductie van de CO2-emissie van glastuinbouw. De reductie zal daardoor stagneren en mogelijk kan de CO2-emissie zelfs toenemen. Het kwantitatieve effect van alleen de directe effecten op bedrijven met belichting loopt globaal uiteen van minus 0,5 tot minus 0,7 Mton. Dit is 15 tot 27% van de geprognotiseerde reductie van de CO2-emissie van de glastuinbouw in 2030.

Bron: Wageningen U&R