Schade door besluit overheid? Vergoeding!

Om inzichtelijk te maken welke procedures er zijn en welke procedure je moet volgen als u schade hebt geleden, biedt onderstaand stroomschema uitkomst.



Rechtmatig en onrechtmatig
Bestuursorganen van de overheid nemen iedere dag besluiten. Soms raken deze besluiten jou direct en lijd je schade. Bijvoorbeeld als de gemeente besluit een doorgaande weg aan te leggen achter jouw woning. Dien je geen zienswijze of bezwaar in tegen dit besluit, dan staat de rechtmatigheid van dit besluit in principe vast. Het is uiteindelijk aan de rechter om over de (on)rechtmatigheid van dit besluit een oordeel te geven.

Rechtmatige besluiten zijn dus alle besluiten die niet in bezwaar of in beroep zijn aangevochten of niet door de rechter zijn vernietigd. Onrechtmatige besluiten zijn daarentegen besluiten die in strijd met de geldende regels zijn genomen en door de rechter zijn vernietigd. Zowel bij een rechtmatig besluit als bij een onrechtmatig besluit kun je schadevergoeding vorderen.

Rechtmatig besluit
Planschade wordt veroorzaakt door rechtmatig genomen planologische maatregelen van het rijk, de provincie of de gemeente. Planologische maatregelen komen bijvoorbeeld tot uitdrukking in het bestemmingsplan (in 2021 wordt dit het omgevingsplan). Het bestemmingsplan coördineert het ruimtelijk beleid van de gemeente en bevat regels over het gebruik van de grond. Bijvoorbeeld om een fietsbrug te realiseren. Zulke planologische maatregelen dienen het algemeen belang, maar kunnen daarnaast schade (nadeel) toebrengen aan jou als omwonende. Voor gevallen waarin je in de vorm van een inkomensderving of een vermindering van de waarde van jouw onroerend goed schade lijdt of zal lijden, dien je een verzoek tot vergoeding van planschade in. Je dient het verzoek in bij het bestuursorgaan dat het rechtmatige besluit heeft genomen.

Er geldt wel een drempel. Een vergoeding voor planschade wordt namelijk alleen toegekend als de schade redelijkerwijs niet voor rekening van de aanvrager behoort te blijven.

Nadeelcompensatie
Nadeelcompensatie is de overkoepelende term voor alle andere schades die het gevolg zijn van een rechtmatig besluit. Er is al wel een algemene wettelijke regeling in de Algemene wet bestuursrecht, maar deze is nog niet in werking getreden. Het toekennen van nadeelcompensatie gebeurt op grond van het égalitébeginsel. Iedere burger of bedrijf moet in het algemeen belang enig nadeel dragen. Echter, op basis van de grondgedachte dat de publieke lasten evenredig over de burgers moeten worden verdeeld, dient onevenredig nadeel te worden gecompenseerd door de overheid.

Een overheid is dus niet verplicht iedere schade te vergoeden die zij bij het uitoefenen van haar publiekrechtelijke taak heeft veroorzaakt. Het moet dan ook gaan om maatregelen van de overheid waardoor jij als burger of jouw bedrijf dusdanig zwaar wordt getroffen, dat dit nadeel redelijkerwijs niet (volledig) bij jou behoort te blijven. In dat geval kun je aanspraak maken op nadeelcompensatie. Ook in dit geval dien je het verzoek in bij het bestuursorgaan dat het rechtmatige besluit heeft genomen.

Onrechtmatig besluit
Wanneer je schade lijdt door een onrechtmatig besluit van een overheid, heb je recht op volledige vergoeding van die schade, behalve voor gevallen waarin sprake is van eigen schuld. Een vordering tot schadevergoeding wegens een onrechtmatig besluit kan worden ingesteld bij de civiele rechter.

Procederen bij de civiele rechter betekent echter wel dat je een aparte procedure moet voeren om jouw schade te verhalen. Daarnaast duren civielrechtelijke procedures doorgaans langer en zijn deze ook nog eens kostbaarder. In gevallen waarin uw schade niet omvangrijk is, kan het zelfs voorkomen dat de kosten van het starten van een civiele procedure niet opwegen tegen de hoogte van de uiteindelijk te verkrijgen schadevergoeding. Sinds 1 juli 2013 is daarom een laagdrempelige keuzemogelijkheid in de wet opgenomen, zodat je een kostbare en tijdrovende procedure bij de civiele rechter kunt vermijden.

Schadevergoeding bij de bestuursrechter
Deze keuzemogelijkheid voorziet erin dat je voor geleden schades onder de € 25.000,- ervoor kunt kiezen bij de bestuursrechter te blijven. Je kunt er zelfs voor kiezen om tijdens een lopende procedure, waarin je de onrechtmatigheid van een besluit aanvecht, een verzoek tot schadevergoeding in te dienen. Hierdoor bespaar je veel tijd en (proces)kosten, omdat je geen tweede procedure hoeft te starten. De bestuursrechter beslist namelijk tegelijkertijd op de (on)rechtmatigheid van een besluit en op het verzoek tot schadevergoeding. Langs deze weg kun je als benadeelde op een eenvoudige en efficiënte manier jouw schade vergoed krijgen.

Wil je weten welke procedure je het beste kunt doorlopen als je een verzoek tot schadevergoeding wilt indienen? Neem contact op met de specialisten van RWV.

Bron: RWV