Transport per buis in kaart

"Er zijn weinig mensen die weten dat binnen Nederland bijna net zoveel via buisleidingen wordt getransporteerd als via de binnenvaart. En bijna acht keer meer dan via het spoor. Een vijfde van het totaal vervoerde gewicht gaat door buizen", vertelt projectleider Mathijs Jacobs van het CBS. Buisleidingen worden onder meer gebruikt voor het transport van aardgas, CO2, aardolie(producten), chemische producten, (industrieel) water en warmte. Vanwege het toenemende maatschappelijk belang van alternatieve vervoersstromen is het erg belangrijk dat er betrouwbare en onafhankelijke data komen voor deze vervoersmodaliteit, ook al is dit nog geen statistiek die de Europese Unie verplicht stelt.

Argumenten voor leidingtransport
Senior consultant traffic & transport Willem-Otto Hazelhorst en senior-adviseur Gilbert Westdorp van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat bevestigen de noodzaak van betrouwbare data over leidingtransport. Ze wijzen op de grote volumecapaciteit per buisleiding. "Met één grote buisleiding vervoer je in een etmaal ruim 100 000 ton. Over de weg zijn meer dan 4000 ritten nodig, per spoor kost dat ruim 80 treinen per dag en de binnenvaart heeft er 45 schepen voor nodig." Volgens Hazelhorst zijn er nog meer maatschappelijke argumenten die pleiten voor meer inzet op leidingtransport. "Neem de klimaatcrisis. We krijgen steeds vaker periodes van extreme droogte of juist grote wateroverlast. Door het lage waterpeil op de Rijn in 2018 konden binnenvaartschepen slechts de helft van hun laadcapaciteit benutten. Daardoor konden industriële clusters onvoldoende beleverd worden met grondstoffen. Buisleidingtransport kan dan cruciale extra capaciteit leveren en een oplossing zijn voor dit probleem."

Betrouwbare cijfers noodzakelijk
De energietransitie leidt er volgens Westdorp toe dat de vraag naar grondstoffen verandert. Ruwe olie en minerale olieproducten verdwijnen meer naar de achtergrond en maken plaats voor bijvoorbeeld waterstof. "De huidige buisleidingen hebben we hard nodig voor de fossiele grondstoffen waar we nu nog zwaar op leunen. Voor nieuwe stoffen zal er extra capaciteit nodig zijn, zo lijkt het. Maar hoeveel ruimte is er in het bestaande netwerk? Niemand die het overzicht heeft. Dit vraagt om betrouwbare cijfers van wat er nu via welke buisleiding wordt getransporteerd." Hazelhorst noemt nog een argument waarom de overheid met interesse naar het buisleidingtransport kijkt. "Rijkswaterstaat staat aan de vooravond van investeringen om sluizen, bruggen, tunnels en vaarwegen te vervangen. Het is dan ook wenselijk om met het oog op de in de toekomst benodigde capaciteit nadrukkelijker te kijken naar de kansen die leidingtransport biedt. De operationele kosten van transport per buisleiding zijn laag."

Veilige vervoersmodaliteit
Naast leveringsbetrouwbaarheid is veiligheid ook een reden voor de intensivering van buisleidingtransport. "Tegenwoordig vervoeren we gevaarlijke stoffen over het spoor, en dat gaat noodgedwongen op veel plaatsen door de binnensteden. Vanwege de veiligheid kunnen we geen huizen bouwen langs die tracés, en dat is extra jammer gezien de woningnood. Buisleidingtransport is veilig en geeft ruimte voor woningbouw in steden'. Verder kan buisleidingtransport een substantiële bijdrage leveren aan verduurzaming weet Westdorp. 'Een buisleiding stoot nauwelijks stikstof en CO2 uit."

Mobiliseren
Directeur Klaas Winters van de Vereniging van Leidingeigenaren in Nederland (VELIN) is blij met het initiatief van het CBS om te komen tot een betrouwbare statistiekrapportage. Bij VELIN zijn 23 bedrijven aangesloten die samen beschikken over zo'n 22 000 kilometer buisleidingen binnen Nederland; 15 500 kilometer hogedruk buisleidingen voor het langeafstandstransport van gassen en 6000 kilometer voor het langeafstandstransport van aardolie, aardolieproducten en andere chemicaliën. "Als onze branche wil meepraten met beleidsmakers, dan is het cruciaal dat we de juiste cijfers hebben." Toen het CBS bij Winters aanklopte, was VELIN graag bereid om de aangesloten bedrijven te mobiliseren. "Samen met het CBS hebben we een ledenvergadering georganiseerd, waarbij dit onderwerp centraal stond."

Privacy
Tijdens de ledenvergadering bleek dat de kleinere bedrijven relatief onbekend waren met de vervoersstatistieken van het CBS. Ook werden vragen gesteld over de te verwachten administratieve lastendruk om de rapportage mogelijk te maken. "De operationele mensen moeten de gewenste data opleveren", aldus Winters. "Zij hebben hier weinig tijd voor en wilden niet worden opgezadeld met extra administratieve werklasten. Daarnaast speelt informatiebeveiliging, privacy en concurrentiegevoeligheid een rol. In sommige segmenten van het buisleidingtransport zijn maar twee of drie bedrijven actief. Het is te begrijpen dat zij willen voorkomen dat hun bijdrage aan de statistieken eenvoudig herleidbaar is." Om de zorgen over de administratieve lastendruk, informatiebeveiliging en de privacy weg te nemen, organiseerde het CBS met VELIN een workshop waarin deze zaken op de agenda stonden.

Basisrapportage
"Uiteindelijk zijn we er met elkaar goed uitgekomen", aldus Jacobs. Deze consensus heeft geresulteerd in een eerste resultaat: de basis statistiekrapportage over 2012-2018. "Het doel was om aan te tonen dat het kan. We gaan nu doorpakken en de rapportage qua diepgang uitbreiden en aanvullen met data over 2019 en 2020." Om de rapportage van het buisleidingtransport op hetzelfde niveau te brengen als alle andere vervoersmodaliteiten en te zorgen voor continuďteit, is het volgens Jacobs belangrijk dat beleidsmakers, VELIN, het CBS en andere partijen de samenwerking verder intensiveren.

Bron: Goedemorgen