Zuiniger waterverbruik door terugwinnen verdamping

Een flink verdampend gewas zoals tomaat vraagt jaarlijks 10.000 kuub water per hectare. Dat is vaak niet volledig in te vullen met de voorraad in het bassin, zodat er nog bron-, kraan- of oppervlaktewater nodig is. Bij al die soorten zijn kanttekeningen te maken. Omgekeerde osmose staat onder druk, kraanwater is duur en bevat natrium en oppervlaktewater is risicovol zonder gedegen ontsmetting en bevat ook natrium.

"Het wordt lastiger om goed gietwater te krijgen. Er zijn projecten om de beschikbaarheid te vergroten, zoals de benutting van restwater uit bieten in Dinteloord en de collectieve opslag van regenwater onder de vlag van Coastar in het Westland. Maar we denken dat in de kas zelf ook nog wel wat te winnen valt", vertelt Jim van Ruijven van Wageningen University & Research. Hij is projectleider van het project 'Waterefficiënte teelt op substraat'.

Verdamping beperken
Samen met collega's rekent hij aan twee oplossingen: beperking van de verdamping en terugwinning van water uit waterdamp. "Als je bij een belichte tomatenteelt een relatieve vochtigheid (RV) aanhoudt van 87,5% of 90% in plaats van de gebruikelijke 85% win je daarmee respectievelijk 50 en 100 liter/m2 per jaar. Bij een onbelichte teelt is dat 25 en 50 liter/m2. Of dat in de praktijk ook mogelijk is, hangt af van de ziektedruk. Dit is geen ongewone denkrichting: bij Het Nieuwe Telen is acceptatie van een hogere RV een vast onderdeel. Ook zou je nog selectiever kunnen schermen om de verdamping te beperken", denkt hij.

Terugwinnen
Condensatie van waterdamp is de tweede zoekrichting. "We bekijken verschillende scenario's: luchtbehandelingskasten met buitenluchtaanzuiging (met of zonder terugwinning van warmte), de Next Generation semi-gesloten Kas (met onder andere ontvochtiging en warmteterugwinning) en een gesloten kas. Bij een volledig gesloten systeem zie je een forse terugwinning. Dan kun je bij tomaat naar een verbruik van 4.500 m3 per hectare, dus minder dan de helft van de gebruikelijke 10.000 m3. Bij de andere systemen is dat beduidend minder", vertelt hij.
Voordeel van terugwinning is dat er veel water beschikbaar komt op het goede moment. In een warme zomer verdampt het gewas stevig en dan is ook juist veel gietwater nodig.
Een derde zoekrichting staat op dit moment nog veel verder van de praktijk. Als je waterstof zou kunnen inzetten voor de energieproductie, komt bij de productie water vrij. Nadeel is wel de timing: in de winter is er veel energie nodig en komt er veel water vrij, terwijl de behoefte juist in de zomer hoog is.

Praktijkervaringen
"De basis van het onderzoek zijn modelberekeningen. Maar we nemen de huidige praktijkervaringen mee. Veel gerberatelers bijvoorbeeld gebruiken al een luchtontvochtiger. De waterwinning zien ze nu als bijvangst. Wij gaan bekijken of ze het interessant vinden om extra ontvochtigers bij te plaatsen, zodat ze helemaal geen bronwater meer nodig zouden hebben", vertelt Van Ruijven. Ook onderzoeken hij en zijn collega's hoeveel water telers met luchtbehandelingskasten in de praktijk terugwinnen en hoe de kwaliteit van dat water is.

Het project wordt gefinancierd door Stichting KijK, Topsector TU/LNV, Stowa, Greenport West-Holland, gewascoöperatie Amaryllis, Bom Groep, Royal Brinkman en Bruine de Bruin. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door Glastuinbouw Nederland en deelnemende telers.

Bron: Glastuinbouw Waterproof